12 aug Conservatoir beslag in de incassopraktijk: zekerheid en effectief pressiemiddel
Conservatoir beslag is een instrument bedoeld om de verhaalsmogelijkheden van een schuldeiser/crediteur veilig te stellen en wordt zodoende in de praktijk vaak ingezet. Een ander bijkomend voordeel is natuurlijk ook het efffect ervan om druk uit te oefenen op onwillende debiteuren en wanbetalers. Immers, na het leggen van een conservatoir beslag kunnen de meeste debiteuren niet meer normaal deelnemen aan het economische verkeer en worden daardoor ernstig in verlegenheid gebracht, soms zelfs letterlijk en figuurlijk. Omdat het leggen van conservatoir beslag wel moet voldoen aan enkele belangrijke criteria en de wettelijke consequenties ernstig kunnen zijn voor de debiteur/schuldenaar als gevolg van een eventuele onrechtmatige inzet van het conservatoir beslag is het belangrijk om enkele feiten op een rijtje te zetten. Een schuldeiser/crediteur die al dan niet te kwader trouw het instrument van conservatoir beslag inzet op onjuiste en onaannemelijke gronden, is aansprakelijk voor de schade en kosten die een debiteur/schuldenaar lijdt als gevolg van het conservatoir beslag.
Een schuldeiser die te maken heeft met een onwillige schuldenaar kan zich met een verzoekschrift wenden tot de Voorzieningenrechter (vroegere kortgeding rechter). Door middel van het leggen van Conservatoir beslag worden de goederen van de schuldenaar met verlof van de voorzieningenrechter in bewaring genomen en veilig gesteld. De crediteur kan dus met toestemming van de rechter de bezittingen, goederen en de bankrekeningen van de schuldenaar veilig stellen. De feitelijke uitvoering van het Conservatoir beslag vindt plaats door middel van de gerechtsdeurwaarder. De onwillige schuldenaar kan dan niet meer beschikken over zijn goederen en bankrekeningen.
Drie redenen voor het leggen van conservatoir beslag
1. Het bewerkstelligen van de zekerheid van betaling van een vordering en het bewaren/veilig stellen van de goederen van de schuldenaar.
Hiermee wordt voorkomen dat een kwaadwillende schuldenaar allerlei ‘trucjes’ uithaalt zoals het ‘kwijtraken’, vervreemden/verbergen van vermogen en gelden teneinde de verhaalsmogelijkheden van schuldeisers te beperken.
2. Drukmiddel om de schuldenaar te bewegen tot betaling over te gaan .
Als een crediteur conservatoir beslag legt op de bankrekeningen en goederen van een onwillige schuldenaar heeft dat meestal tot gevolg dat een schuldenaar zelf niet meer normaal kan functioneren als ondernemer. Deze blokkade is vaak een aansporing voor de schuldenaar om alsnog te betalen of een andere regeling met de crediteur te treffen.
3. Verrassingselement
Omdat in principe een schuldenaar niet wordt opgeroepen om gehoord te worden over het verzoek tot het leggen van conservatoir beslag, wordt de schuldenaar ‘overvallen’ door het beslag en heeft geen tijd en mogelijkheid meer om zijn vermogen vantevoren te onttrekken aan een beslag en het daaropvolgend verhaal.
Criteria conservatoir beslag
Conservatoir beslag kan alleen worden gelegd na voorafgaand ‘verlof’ van de voorzieningenrechter. Het vragen van dit ‘verlof’ wordt ingeleid door middel van een verzoekschrift. Dit verzoekschrift moet door een advocaat worden ingediend. De advocaat moet in het verzoekschrift helder uiteenzetten op welke gronden de schuldeiser zijn vordering baseert en op welke bestanddelen van het vermogen en de goederen van de schuldenaar hij conservatoir beslag wil leggen. Belangrijk om te weten, is zoals hierboven reeds uiteengezet, dat een schuldenaar meestal niet wordt gehoord door de Voorzieningenrechter over het ingediende verzoek.
De rechter wijst het verzoek om beslag te mogen leggen toe of af na slechts een summier onderzoek. Tevens bakent de Voorzieningenrechter hierbij de hoogte van de vordering af zodat duidelijk is voor welk bedrag er precies beslag mag worden gelegd.
Een ander criterium dat een rol speelt bij het conservatoir beslag is het feit dat de Voorzieningenrechter tevens een termijn moet aangeven waarbinnen een zogenaamde ‘bodemprocedure’ over de vordering van de schuldeiser moet worden opgestart door de crediteur. Dit is meestal een termijn van twee weken. Als een crediteur verzuimt om de bodemprocedure binnen de door de Voorzieningenrechter termijn op te starten vervalt het conservatoir beslag.
Opheffing conservatoir beslag
Een schuldenaar die getroffen wordt door een conservatoir beslag kan zich wenden tot de rechter in kort geding om het gelegde conservatoire beslag op te heffen. Als de schuldenaar de rechter weet te overtuigen dat het ‘aannemelijk’ is dat het conservatoir beslag ongegrond gelegd is zal de rechter overgaan tot opheffing van het beslag. Twee criteria spelen hierbij een rol:
1) het beslag is ondeugdelijk. Hier is sprake van als bijvoorbeeld de vordering die ten grondslag ligt aan het conservatoir beslag überhaupt niet bestaat.
2) het beslag is onnodig. Dit is het geval als als de schuldenaar voldoende verhaal biedt en eventuele verduistering niet in fde rede ligt.
Ook hierbij voert de rechter een summiere toetsing uit.
De schuldenaar kan het beslag ook laten opheffen indien hij een andere vervangende zekerheid stelt te behoeve van de vordering van de crediteur zoals bijvoorbeeld de meest gebruikelijke methode van een bankgarantie. Ook een hypotheekrecht of een pandrecht kan dienen als vervangende zekerheid.
Schadeplichtigheid van de beslaglegger
Er bestaat een risicoaansprakelijk voor de schuldeiser/beslaglegger voor de door de schuldenaar geleden schade als gevolg van het beslag indien de rechter in kort geding bepaalt dat een beslag ongegrond is gelegd. Afhankelijk van de aard en omvang van een conservatoir beslag kan dit voor een crediteur/beslaglegger soms flink in de cijfers lopen. Het is derhalve ook aan te raden om alle elementen en risico’s van een eventueel conservatoir beslag goed te bespreken met uw advocaat.